|
कुंडलिनी जागवणारा अजपा भस्त्रिका कुंभक |
|
गेले काही दिवस सर्वत्र कडाक्याची थंडी पडते आहे. अशा वातावरणात मनसोक्त पणे करता येईल अशा एका अद्भुत प्राणायामा विषयी मी आज विस्ताराने सांगणार आहे. हठयोगातील सूर्यभेदना सारखे काही प्राणायाम शरीरात अत्याधिक उष्णता निर्माण करतात. परिणामी ते त्रिदोषांतील पित्त दोष वाढवतात. काही शितली / सित्कारी सारखे प्राणायाम शरीराला थंडपणा देतात. असे प्राणायाम कफ विकार वाढवत असतात. काही प्राणायाम असे आहेत की जे कफ-वात-पित्त या तिघांपैकी कोणताही विशिष्ठ दोष न वाढवता त्रिदोष समान करण्यासाठी उपयोगी पडतात. असाच एक प्राणायाम म्हणजे अजपा भस्त्रिका कुंभक. |
|
Posted On : 20 Jan 2020 |
|
|
हठयोगोक्त कुंडलिनी क्रियांचा क्रम आणि अजपा ध्यान |
|
एक योगाभ्यासी साधक अनेक वर्षे योगसाधना करत होता परंतु त्यात त्याला समाधानकारक यश काही मिळत नव्हते. एकदा त्याची शेगावच्या संत श्रीगजानन महाराजांशी भेट झाली. त्याने मोठ्या विनयाने त्यांच्याकडे योगाभ्यासात सफलता मिळावी म्हणून प्रार्थना केली. श्रीगजानन महाराज त्याला म्हणाले की अरे बाबा, योग साधणे फार कठीण गोष्ट आहे. त्यांनी त्या योगाभ्यासी साधकाला एक लाल रंगाचा दगड दिला आणि म्हणाले की जा उद्यापासून याच्या समोर योगसाधना कर. त्या साधकाने श्रीगजानन महाराजांच्या सांगण्याप्रमाणे त्या लाल दगडापुढे योगसाधना करण्यास सुरवात केली आणि त्याला हळू-हळू सफलता मिळत गेली. |
|
Posted On : 13 Jan 2020 |
|
|
प्राचीन योगग्रंथांतील डाएट प्लान्स |
|
आजकाल डाएट आणि डाएट प्लान हा सर्वांच्याच जिव्हाळ्याचा विषय बनला आहे. गरज असो किंवा नसो आपण कोणतातरी डाएट प्लान फॉलो करणे आवश्यक आहे अशी मानसिकता वाढत आहे. एखाद्या विशिष्ठ डाएट प्लान विषयी उहापोह करणे हा या लेखाचा उद्देश नाही. आज जे डाएट प्लान लोकप्रिय झाले आहेत त्यांचा प्राचीन योगग्रंथांत काही उल्लेख सापडतो आहे का ते जाणून घेणे एवढाच या लेखाचा उद्देश आहे. |
|
Posted On : 06 Jan 2020 |
|
|
नव्याची नवलाई आणि जुनं ते सोनं |
|
वर्ष २०१९ संपत आलं आहे. काळाच्या अथांग सागरात नगण्य ठरणारं वर्ष मानवासाठी मात्र काही ना काही चांगल्या-वाईट आठवणी देऊन जात असतं. जाणाऱ्या वर्षाच्या झरोक्यातून हजारो वर्षांचा इतिहास असलेलं भारतीय योगशास्त्राकडे पाहिल्यास एक अद्भुत "कोलाज" बनलेलं दिसेल. किती एक योग्यांनी आजवर हे कोलाज सजवलय, त्यात अमुल्य भर टाकून ते वाढवलय. आज योग ज्या स्वरूपात आपल्याप्रत पोहोचला आहे तो या सर्व मातब्बरांच्या मेहनतीमुळेच. |
|
Posted On : 30 Dec 2019 |
|
|
कुंडलिनी योगातील त्रिबंध आणि ग्रंथी भेदन |
|
कुंडलिनी योगमार्गावर अनेक साधकांच्या मनात नेहमी असं चित्र रंगवलेलं असतं की हा मार्ग म्हणजे सत-चित-आनंद, सुखमय आणि दु:खरहित आयुष्याची गुरुकिल्ली वगैरे वगैरे. योगसाधनेची परिणती ही अंततः सत-चित-आनंद अवस्थेत होत असली तरी या वाटचालीत अशी काही वळणं, असे काही टप्पे येतात जे सुखमय असत्तातच असे नाही. हे टप्पे जरी तात्कालिक असले, कायमस्वरूपी रहाणारे नसले तरी त्यांतून साधकाला संयम आणि दृढनिश्चय यांच्या सहाय्यानेच तरुण जावे लागते. ह्या टप्प्यांवर कठीण प्रसंगांशी न डगमगता सामना करावा लागतो. अशाच टप्प्यांपैकी एक म्हणजे ग्रंथी भेदन. |
|
Posted On : 23 Dec 2019 |
|
|
अवधूताची बारा लक्षणे आणि अजपा गायत्री |
|
या आठवड्यात दिनांक ११ डिसेंबर २०१९ रोजी श्रीदत्त जयंती साजरी होणार आहे. भगवान दत्तात्रेयांची ओळख ही "देव" म्हणून तर आहेच पण त्याही पेक्षा काकणभर जास्त ती "गुरु" आणि "अवधूत" म्हणून आहे. भारतीय अध्यात्माचा इतिहास अभ्यासला तर या प्रकांड शक्तीच्या अवधूताला सर्वच पंथांच्या आणि परंपरांच्या योगी, साधू, संन्यासी, सिद्ध गणांमध्ये काय मानाचे स्थान होते ते सहज कळण्यासारखे आहे. |
|
Posted On : 09 Dec 2019 |
|
|
भगवान दत्तात्रेयांचा शिवरूपी तेरावा अवतार |
|
महाराष्ट्रात दत्त संप्रदाय असं म्हटलं की पहिले आठवते ती भगवान दत्तात्रेयांची गुरु चरित्रातील परंपरा. अवधुतमुर्ती दत्तात्रेय, श्रीपाद श्रीवल्लभ आणि नृसिंह सरस्वती स्वामी महाराजांच्या लीला सर्वांनाच परिचित आहेत. त्यामानाने कमी परिचित असलेली "षोडश अवतार" परंपराही दत्त संप्रदायात आहे. प. प. वासुदेवानंद सरस्वती स्वामी महाराजांनी या सोळा दत्त अवतारांची ओळख करून देणारी एक संस्कृत रचनाही केलेली आहे. |
|
Posted On : 02 Dec 2019 |
|
|
मनाला मर्यादित ज्ञानाच्या दावणीला बांधू नका |
|
एकदा रामकृष्ण परमहंस त्यांच्या काही शिष्यांबरोबर कोठेसे चालले होते. वाटेत एके ठिकाणी त्यांच्या शिष्यांना एक भिकारी दिसला. एका उकिरड्यावर तो भिकारी फतकल मारून बसला होता. त्याच्या अंगावर धड वस्तेही नव्हती. लोकांनी टाकलेला कचरा दुर्गंधी पसरवत होता. माशा घोंगावत होत्या. त्या उकिरड्यावर टाकलेले शिळे अन्न तो भिकारी मोठ्या आवडीने खात होता. उकीरड्यावरचे कुत्रे मधूनच तो खात असलेल्या अन्नात तोंड घालत होते. त्याचेही त्या भिकाऱ्याला काही सोयरेसुतक नव्हते. एकंदरीत कोणालाही किळस वाटावी आणि त्या भिकाऱ्याची दया वाटावी असे ते चित्र होते. |
|
Posted On : 25 Nov 2019 |
|
|
पर्यावरण स्नेही योगोपासना |
|
आजकाल सर्व सुशिक्षित समाजामध्ये पर्यावरण संरक्षण आणि संवर्धनाचे महत्व ताविषयी जागरूकता आलेली आहे. मग तो प्लास्टिकचा वापर असो किंवा मातीच्या गणेशमूर्ती असोत किंवा फटाके असोत. प्रत्येक पर्यावरण स्नेही आपापल्या परीने छोट्या-छोट्या गोष्टींद्वारे या कार्यास हातभार लावण्याचा प्रयत्न करत आहे. आज त्या दृष्टीने योग, उपासना, अध्यात्म इत्यादी विषयांत गोडी असणाऱ्या साधकांना काही खारीचा वाटा उचलता येईल का ते पाहणार आहोत. |
|
Posted On : 18 Nov 2019 |
|
|
कार्तिक स्वामी जन्माचे लज्जागौरी कनेक्शन |
|
आज त्रिपुरी पौर्णिमा अर्थात कार्तिक पौर्णिमा आहे. आजच्या दिवशी भगवान शंकराने त्रिपुरासुराचा वध केला होता. ती कथा सुप्रसिद्धच आहे. त्यामुळे त्याच्या खोलात जात नाही. आजच्या दिवशी भगवान शंकराची उपासना तर करतातच परंतु त्याचबरोबर कार्तिकस्वामीची उपासना सुद्धा करतात. |
|
Posted On : 12 Nov 2019 |
|
