|
हठयोगाचे प्रयोजन राजयोगाच्या प्राप्तीकरता |
|
येत्या शुक्रवारी म्हणजे २१ जून २०१९ रोजी आंतराष्ट्रीय योग दिवस साजरा होणार आहे. योग म्हटलं की आजच्या काळात लोकांना प्रामुख्याने आठवतात ती हठयोगातील योगासनं आणि प्राणायाम. आधुनिक काळातील सर्वसामान्य जीवन जगणाऱ्या लोकांना "योगा" आवडतो तो त्याच्या "फिटनेस बेनिफिट्स" मुळे. पारंपारिक हठयोगाचे आरोग्यासाठी फायदे तर आहेतच परंतु प्राचीनकाळापासून हठयोग हा राजयोगाची प्राप्ती करण्यासाठीची एक पायरी म्हणून ओळखला गेला आहे. |
|
Posted On : 17 Jun 2019 |
|
|
नवनाथ पोथीच्या द्विशतक पूर्तीच्या निमित्ताने |
|
नाथ संप्रदायाचे जनक मच्छिंद्रनाथ आणि त्यांचे शिष्य गोरक्षनाथ यांचा काळ साधारण दहावे-अकरावे शतक असा मानला जातो. नाथ पंथ पा मूलतः योगप्रधान शैव संप्रदाय आहे हे स्पष्टच दिसून येते. परंतु कालांतराने त्यात सर्वच देवी-देवतांचा समावेश होत गेला. जेंव्हा एखादी गोष्ट लोकप्रिय होते तेंव्हा आपसूक सार्वजन त्या गोष्टीशी आपले नाते जोडण्यास उत्सुक होतात. त्यांत सामावले जातात. नाथ संप्रदायाच्या बाबतीत सुद्धा असेच काहीसे घडले. |
|
Posted On : 10 Jun 2019 |
|
|
पिपीलिका मार्ग आणि विहंगम मार्ग |
|
योगमार्गावरील साधकाला जर असं विचारले की योगमार्गाचे अंतिम उद्दिष्ट काय तर निर्विकल्प समाधी, कैवल्य, परमपद, शिवत्व वगैरे उत्तरे मिळतील. अंतिम उद्दिष्ट म्हणून ह्या ज्या काही अवस्था शास्त्रग्रंथांत विषद केलेल्या आहेत ती प्राप्त करून घेण्याचे ढोबळमानाने दोन मार्ग जाणकारांनी सांगितले आहेत. एक आहे पिपीलिका मार्ग आणि दुसरा आहे विहंगम मार्ग. याशिवाय मीन मार्ग, मर्कट मार्ग वगैरेही सांगितले जातात परंतु हे दोन प्रधान आहेत. |
|
Posted On : 03 Jun 2019 |
|
|
गोरख कहै सुन रे अवधू जग में ऐसा रहना |
|
आज नाथ सिद्ध श्रीगोरक्षनाथ यांच्या गोरखबानी मधील दोन-तीन उपदेश सूत्र पाहु या. गोरक्षनाथांनी हा उपदेश नाथ संप्रदायातील दीक्षित साधकांसाठी जरी केलेला असला तरी आपल्यापैकी प्रत्येकाला तो मोलाचा ठरावा. आपल्या अवती भवती असंख्य चांगल्या-वाईट लोकांची आणि घटनांची वर्दळ असते. त्या कोलाहलात स्वतःला अलिप्त ठेवणे साधकासाठी आवश्यक ठरते. त्याविषयी गोरक्षनाथ म्हणतात. |
|
Posted On : 20 May 2019 |
|
|
आदी शंकराचार्यांचे अजपाजपस्तोत्र |
|
हजारो वर्षांचा इतिहास असलेली ही भारताची अध्यात्मगाथा म्हणजे केवळ योग-वेदांताची गरुडभरारी नाही. प्रसंगी अनेक खाच-खळग्यातून आणि सांस्कृतिक अतिक्रमणांतून ही भव्य गाथा तावून-सुलाखून निघालेली आहे. अनेक योगी, तपस्वी, मुनी, सिद्ध आणि आचार्यांनी या परंपरेला समृद्ध केलेले आहे. गरज पडल्यास तिचे पुनर्प्रसारण केलेले आहे. जा दिग्गजांपैकी दोन मला विशेष महत्वाचे वाटतात. आज योग-वेदांत-अध्यात्म यांचा जो साचा आपल्याला भारतभर आणि परदेशातही ग्राह्य मानलेला दिसतो त्यात या दोघांचा सिंहाचा वाटा आहे. या दोन व्यक्ती म्हणजे नाथ सिद्ध गोरक्षनाथ आणि आदी शंकराचार्य. |
|
Posted On : 06 May 2019 |
|
|
अजपाचा दैनंदिन संकल्प |
|
माणूस परमेश्वरी शक्तीच्या शोधार्थ मठ-मंदिरे पालथी घालतो. या वणवणीतून कधी काहींना मार्ग सापडतोही परंतु अनेकांच्या पदरी निराशाच पडते. यात त्या मठ-मंदिरांची काही चूक नसते. गल्लत होत असते ती त्या साधकांची. जी गोष्ट अंतरंगात आधी पासूनच अस्तित्वात आहे ती अज्ञानामुळे बाह्य जगतात शोधण्याचा प्रयत्न ते करत असतात. |
|
Posted On : 29 Apr 2019 |
|
|
प्राण आणि अपानाचा यज्ञ |
|
भारतीय अध्यात्मशास्त्रात प्राचीन काळापासून यज्ञाला अतिशय महत्वाचे स्थान आहे. वेद, आगम, निगम यांतील अनेक विधी यज्ञाशिवाय अपूर्ण मानले गेले आहेत. यज्ञाचे हे महत्वाचे स्थान लक्षात घेऊन भगवत गीतेत यज्ञाचे रूपक वापरून अनेक योगप्रक्रियांचे वर्णन आलेले आहे. अभ्यासुंनी त्यादृष्टीने भगवत गीतेचा आणि ज्ञानेश्वरीचा चौथा अध्याय नीट अभ्यासावा म्हणजे श्रीकृष्णाने अर्जुनाला यज्ञांचे जे १०-१२ प्रकार सांगितले आहेत त्यांचा सखोल आध्यात्मिक अर्थ ध्यानी येईल.
|
|
Posted On : 22 Apr 2019 |
|
|
आजानुबाहु अवतारी सत्पुरुष |
|
नुकताच १३ एप्रिल २०१९ रोजी श्रीराम नवमीचा उत्सव सर्वत्र साजरा झाला. वाल्मिकी रामायणात श्रीरामाची जी काही शारीरिक वैशिष्ठ्ये सांगितली आहेत त्यांत असा उल्लेख आहे की श्रीराम अजानुबाहू होता. अजानुबाहू म्हणजे असा व्यक्ती की जिचे हात गुढग्याच्याही खालपर्यंत लांब असतात. |
|
Posted On : 15 Apr 2019 |
|
|
चंचलतेचा त्याग करण्याची गरज |
|
या जगाचे निरीक्षण केल्यास आपल्याला असे आढळते की बहुतांश माणसे ही प्रामुख्याने आपली इंद्रिये आणि त्यांचे सुखोपभोग यांच्यासाठीच जगत असतात. थोड्याफार लोकांना इंद्रियजनित सुखाचा तोकडेपणा आणि अशाश्वतपणा जाणवतो. त्यांतील काही लोकं मग अध्यात्ममार्गावर पाऊल ठेवतात. साधनारत होतात. भौतिक सुखांपेक्षा काहीतरी अधिक आनंददायक आहे आणि त्याची प्राप्ती अवश्य केली पाहिजे अशी दृढ इच्छा ज्याला होते तोच खरा या मार्गावर टिकाव धरू शकतो. |
|
Posted On : 08 Apr 2019 |
|
|
यथार्थ ज्ञानासाठी ऋतंभरा प्रज्ञा आवश्यक |
|
मानवी बुद्धी ही एक अद्भुत गोष्ट आहे. जर सोप्या भाषेत बुद्धीची व्याख्या करायची झाली तर असे म्हणता येईल की एकाद्या वस्तूचे ज्ञान प्राप्त करून देणारी शक्ती अथवा सामर्थ्य म्हणजे बुद्धी किंवा प्रज्ञा. सर्वसामान्य माणसाच्या दुर्ष्टीने बघायचे झाले तर त्याला जरी बुद्धी असली तरी त्या बुद्धीचा स्तर माणसामाणसांत भिन्न-भिन्न असतो. एक सोपे उदाहरण घेऊ. समजा एक तेजस्वी हिरा एकाद्या लहान बालकाला दाखवला. |
|
Posted On : 01 Apr 2019 |
|
