|
प. प. वासुदेवानंद सरस्वती महाराजांचे योगरहस्यम आणि मंत्रविधानम |
|
परमपिता परमेश्वर मानवजातीच्या कल्याणासाठी वेळोवेळी संत-सत्पुरुष निर्माण करत असतो. त्यातही किती वैविध्य असते पहा. कधी तो श्रीगोरक्षनाथांसारखा हठयोग पंथी सिद्ध घटीत करतो तर कधी आदी शंकराचार्यांसारखा ज्ञानमार्गी जगद्गुरू पृथ्वीतलावर धाडतो. कधी तो श्रीगजानन महाराज, श्रीस्वामी समर्थ यांसारखे अवधूत वृत्ती जोपासणारे स्वच्छंदी सत्पुरुष निर्माण करतो तर कधी श्रीशंकर महाराजांसारखे अवलिया योगी. व्यक्ती तितक्या प्रकृती या न्यायाला अनुसरून तो समाजातील सर्व प्रकारच्या लोकांचा उद्धार कसा होईल ते पहात असतो. |
|
Posted On : 19 Aug 2019 |
|
|
कुंडलिनी योग क्रियांमधील पशुभाव, वीरभाव आणि दिव्यभाव |
|
कुंडलिनी योग हा एक अथांग सागर आहे. एक-दोन डुबक्या मारून त्यातील बहुमुल्य मोती प्राप्त होतील अशी अपेक्षा करणे बरोबर ठरणार नाही. त्यासाठी श्रद्धा, सबुरी, शिस्त आणि समर्पण या चतुःसूत्रीवर आधारित आयुष्यभराची उपासना करण्याची जिद्द आणि चिकाटी हवी. आज या सागरातील अशाच एका काहीशा गोपनीय गोष्टीविषयी सांगणार आहे. गोपनीय अशासाठी म्हणतोय कारण प्राचीन योगग्रंथांत याविषयी स्पष्ट काहीच उल्लेख नाही. केवळ संकेतमात्र आहे. |
|
Posted On : 12 Aug 2019 |
|
|
या जिभेचे काय करायचे? |
|
या लेखाचे शीर्षक वाचून कदाचित तुम्हाला असे वाटेल की जिभेचे चोजले पुरवण्यावर किंवा वायफळ बडबडीवर काही आहे की काय. नाही. त्या विषयी नाही. थोडी वेगळी गोष्ट आहे.
सर्वसाधारण माणूस कोणी डोळे मिटून मांडी घालून बसला की त्याच्या कडे बोट दाखवून म्हणतात की हा ध्यान करत आहे. परंतु ध्यानाचा अभ्यासक असलेल्या व्यक्तीलाच माहित असतं की त्याच्या अंतरंगात नक्की काय सूक्ष्म योगगम्य गोष्टी घटीत होत आहेत.
|
|
Posted On : 29 Jul 2019 |
|
|
भगवान शंकराची श्रावणातील योगमय उपासना |
|
योगशास्त्राचा वटवृक्ष मंत्रयोग, हठयोग, लययोग आणि राजयोग अशा चहूबाजूंनी बहरलेल्या फांद्यांनी शोभायमान बनलेला आहे. त्याच्या असंख्य साधानारूपी पर्णसंभारामधून आपल्याला आवडेल, जमेल आणि अचूक उपयोगी पडेल अशी साधना-उपासना निवडणे हे महाकठीण पण तितकेच महत्वाचे कार्य. त्यात परत मानवी आयुष्याचा पसारा हा एवढासा टीचभर. तेंव्हा ही निवड अचूक असायलाच हवी. नाहीतर काय होतं की वर्षे अशीच फुकट जातात. एक ना धड भाराभर चिंध्या अशी अवस्था होते. |
|
Posted On : 22 Jul 2019 |
|
|
श्रीदत्त गोरक्ष संवादातील परस्पर प्रणाम |
|
योग-अध्यात्म शास्त्रात वारंवार असे सांगितले जाते की नराचा नारायण होण्याची किमया फक्त मानवी पिंडाच्या माध्यमातूनच शक्य आहे. आपण जर मानवेतर जीवायोनींचे निरीक्षण केले तर आपल्याला असे आढळते की त्यांच्यामध्येही मानवाप्रमाणे इच्छा, ज्ञान आणि क्रिया या शक्ती आहेतच परंतु त्या उथळ स्वरूपात अभिव्यक्त होत असतात. मानवाला मात्र या तीन शक्तींचा वापर भौतिक मर्यादा ओलांडून उच्चतर आध्यात्मिक स्तरावरील अनुभूती प्राप्त करण्यासाठी करता येतो. |
|
Posted On : 15 Jul 2019 |
|
|
कुंडलिनी स्वरूपा भगवतीची रहस्यमयी योनिमुद्रा |
|
प्राचीन काळापासून योगी जशी भगवान शंकराची भक्ती आणि उपासना करत आले आहेत तशीच तो आदिशक्तीचीही करत आले आहेत. किंबहुना शास्त्रानुसार शिव उपासनेत सफलता मिळवण्यासाठी शक्तीची उपासना आणि शक्ती उपासनेत सफलता मिळण्यासाठी शिव उपासना अत्यावश्यक मानली गेली आहे. त्यामुळेच प्राचीन काळच्या मच्छिंद्रनाथ, गोरक्षनाथ आदी योग्यांमध्ये शिव-शक्ती यांची अभेदभावाने उपासना रूढ झालेली आपल्याला दिसते. |
|
Posted On : 01 Jul 2019 |
|
|
भगवान शंकराचा अवतार महायोगी श्रीगोरक्षनाथ |
|
एकदा भगवान श्रीकृष्णाने गर्ग मुनींना विनम्रपणे विचारले - "हे मुनिवर, गोरक्षनाथ म्हणजे नक्की कोणती देवता? गोरक्षनाथांचे मंत्र कोणते? त्यांची उपासना कशी करावी? कृपया हे सर्व मला विस्ताराने सांगा." श्रीकृष्णाच्या या प्रश्नांवर प्रसन्न होऊन गर्गमुनी म्हणाले - "श्रीकृष्णा ऐक. एकदा सर्व ऋषींनी भगवान शंकराला गोरक्षनाथांच्या चरित्राविषयी विचारले. तेंव्हा देवांचे देव महादेव उत्तरले.
|
|
Posted On : 24 Jun 2019 |
|
|
हठयोगाचे प्रयोजन राजयोगाच्या प्राप्तीकरता |
|
येत्या शुक्रवारी म्हणजे २१ जून २०१९ रोजी आंतराष्ट्रीय योग दिवस साजरा होणार आहे. योग म्हटलं की आजच्या काळात लोकांना प्रामुख्याने आठवतात ती हठयोगातील योगासनं आणि प्राणायाम. आधुनिक काळातील सर्वसामान्य जीवन जगणाऱ्या लोकांना "योगा" आवडतो तो त्याच्या "फिटनेस बेनिफिट्स" मुळे. पारंपारिक हठयोगाचे आरोग्यासाठी फायदे तर आहेतच परंतु प्राचीनकाळापासून हठयोग हा राजयोगाची प्राप्ती करण्यासाठीची एक पायरी म्हणून ओळखला गेला आहे. |
|
Posted On : 17 Jun 2019 |
|
|
नवनाथ पोथीच्या द्विशतक पूर्तीच्या निमित्ताने |
|
नाथ संप्रदायाचे जनक मच्छिंद्रनाथ आणि त्यांचे शिष्य गोरक्षनाथ यांचा काळ साधारण दहावे-अकरावे शतक असा मानला जातो. नाथ पंथ पा मूलतः योगप्रधान शैव संप्रदाय आहे हे स्पष्टच दिसून येते. परंतु कालांतराने त्यात सर्वच देवी-देवतांचा समावेश होत गेला. जेंव्हा एखादी गोष्ट लोकप्रिय होते तेंव्हा आपसूक सार्वजन त्या गोष्टीशी आपले नाते जोडण्यास उत्सुक होतात. त्यांत सामावले जातात. नाथ संप्रदायाच्या बाबतीत सुद्धा असेच काहीसे घडले. |
|
Posted On : 10 Jun 2019 |
|
|
पिपीलिका मार्ग आणि विहंगम मार्ग |
|
योगमार्गावरील साधकाला जर असं विचारले की योगमार्गाचे अंतिम उद्दिष्ट काय तर निर्विकल्प समाधी, कैवल्य, परमपद, शिवत्व वगैरे उत्तरे मिळतील. अंतिम उद्दिष्ट म्हणून ह्या ज्या काही अवस्था शास्त्रग्रंथांत विषद केलेल्या आहेत ती प्राप्त करून घेण्याचे ढोबळमानाने दोन मार्ग जाणकारांनी सांगितले आहेत. एक आहे पिपीलिका मार्ग आणि दुसरा आहे विहंगम मार्ग. याशिवाय मीन मार्ग, मर्कट मार्ग वगैरेही सांगितले जातात परंतु हे दोन प्रधान आहेत. |
|
Posted On : 03 Jun 2019 |
|
