योगजीवनातील काही मुलभूत धडे |
महाशिवरात्रीमुळे गेले काही आठवडे घेरंड संहिते वरील लेखमाला काहीशी बाजूला पडली होती. महाशिवरात्रीचे पावन पर्व तुम्हा सर्वांनी आपापल्यापरीने आनंदात आणि उत्साहात साजरे केले असणार याची मला खात्री आहे. घेरंड संहितेवरील रेंगाळलेली लेखमाला पुन्हा सुरु करण्याची वेळ आता आली आहे. आतापर्यंत आपण स्थूल ध्यानाविषयी घेरंड मुनींचे विचार जाणून घेतले आहेत. |
Posted On : 13 Mar 2023 |
|
अजपा अखंडनामाची योगमय क्लुप्ती |
आज महाशिवरात्रीच्या शुभ मुहूर्तावर एक गोष्ट सांगणार आहे. काटेकोर भिंगातून पाहायचं म्हटलं तर ही गोष्ट तशी काल्पनिकच म्हणावी लागेल परंतु कुठेतरी खोलवर तिला सत्यतेचा स्पर्श आहे. काल्पनिक की सत्य याबद्दल फार चिकित्सक वृत्ती न दाखवता गोष्टीच्या मूळ गाभ्याकडे लक्ष द्यावे म्हणजे खरे मर्म हाती लागेल. |
Posted On : 18 Feb 2023 |
|
शिवषडाक्षर महामंत्राचा विनियोग, न्यास इत्यादी सहित जप |
काही आठवडे आपण महाशिवरात्री बद्दल माहिती घेत आहोत. मागच्या लेखात आपण शिवषडाक्षर महामंत्राचे महात्म्य जाणून घेतले. पारंपारिक पद्धतीनुसार कोणत्याही मंत्राचा जप करतांना पंचोपचार पूजन, ध्यान, विनियोग, न्यास वगैरे गोष्टी केल्या जातात. आधुनिक काळात बरेच साधक हे सर्व सोपस्कार न करता फक्त मंत्राचा जपच करतात. ज्यांना ह्या गोष्टींत रस आहे आणि त्या करायच्या आहेत त्यांच्यासाठी आजचा लेख उपयोगी पडेल अशी आशा आहे. |
Posted On : 10 Feb 2023 |
|
महाशिवरात्री २०२३ निमित्त षडाक्षर महामंत्रा विषयी सहा बिंदू |
घेरंड संहितेवरील लेखमालेला अल्पसा विराम देऊन आपण महाशिवरात्री बद्दल काही गोष्टी जाणून घेत आहोत. सर्व शिवभक्त महाशिवरात्री २०२३ साजरी करण्यासाठी उत्सुक आहेत. पंचाक्षर अथवा षडाक्षर मंत्र हा भगवान शंकराचा मूलमंत्र. या मंत्राचा महिमा वर्णन सरस्वतीही पूर्णपणे करू शकणार नाही तेथे सामान्य माणसाची तर गोष्टच सोडा. तरीही आजच्या माघ पौर्णिमेच्या आणि रवि पुष्य योगाच्या शुभ दिनी शिव षडाक्षर मंत्राविषयी हे सहा बिंदू सदाशिवाला स्मरून सांगत आहे. |
Posted On : 05 Feb 2023 |
|
महाशिवरात्री २०२३ निमित्त अजपा ध्यानसाधना |
या वर्षी महाशिवरात्री दिनांक १८ फेब्रुवारी २०२३ रोजी साजरी होणार आहे. एखादा सण, उत्सव किंवा पर्व साजरे करण्याच्या विविध पद्धती असतात. जो-तो आपापल्या श्रद्धेनुसार मार्ग चोखाळत असतो. योगमार्गी साधकांसाठी योगक्रियांचा वापर करून हे पर्व कसे साजरे करता येईल त्याविषयी दोन शब्द. |
Posted On : 30 Jan 2023 |
|
स्थूल ध्यानाचा दुसरा प्रकार |
मागील लेखात आपण घेरंड मुनींनी विषद केलेला स्थूल ध्यानाचा पहिला प्रकार जाणून घेतला. हा पहिला प्रकार योगमार्गावर नवीन असलेल्या साधकांसाठी अतिशय उपयुक्त आहे. अनाहत चक्रात आपल्या इष्ट देवतेचे गुरूच्या निर्देशानुसार ध्यान करणे असे या प्रथम प्रकाराचे स्वरूप आहे. हे ध्यान पक्व झाले की स्थूल ध्यानाच्या काहीशा प्रगत अशा या दुसऱ्या प्रकाराकडे जाता येईल. स्थूल ध्यानाचा हा दुसरा अभ्यास नेमका काय आहे ते या लेखात आपण जाणून घेऊ. |
Posted On : 15 Jan 2023 |
|
स्थूल ध्यानाचा पहिला प्रकार |
मागील लेखात आपण घेरंड मुनींच्या कुंडलिनी ध्यानयोगाचे तीन प्रकार अर्थात स्थूलध्यान, ज्योतिर्ध्यान आणि सूक्ष्मध्यान जाणून घेतले. अजपा ध्यानात ते तीनही कसे समाविष्ट होतात ते ही आपण थोडक्यात जाणून घेतले. आता घेरंड मुनी आपल्याला स्थूल ध्यानाचे दोन विशिष्ठ विधी सांगत आहेत. खरंतर स्थूलध्यानाचे अनेकानेक प्रकार आहेत परंतु येथे घेरंड मुनी आपल्याला त्यांच्या मतानुसार महत्वाचे असे दोन विधी वानगी दाखल विषद करत आहेत. त्यांतील पहिला प्रकार आपण या लेखात जाणून घेणार आहोत. |
Posted On : 01 Jan 2023 |
|
श्रीदत्त जयंती २०२२ निमित्त चंद्राच्या सोळा कला |
गेल्या काही आठवड्यांपासून घेरंड संहितेवरील लेखमाला सुरु केली आहे. त्यामुळे आजही त्याचाच पुढचा भाग प्रकाशित करण्याचा विचार होता. पहाटे पहाटे श्रीदत्तात्रेयांची प्रेरणा झाली की आजच्या दिवशी कुंडलिनी योगमार्वावर अग्रेसर असलेल्या अनुभवी साधकांसाठी "शिव साधने" विषयी काहीतरी लिहावे. श्रीदत्त गुरूंची प्रेरणा म्हणजे आज्ञाच. |
Posted On : 07 Dec 2022 |
|
घेरंड मुनींनी विषद केलेले ध्यानाचे तीन प्रकार |
मागील लेखात आपण घेरंड मुनींच्या कुंडलिनी ध्यानयोगाची थोडक्यात ओळख करून घेतली. एकूण ध्यान प्रक्रियेची घेरंड मुनींनी ध्यान आणि समाधी अशा दोन भागात विभागणी केलेली आहे हे ही आपण जाणून घेतले. ध्यान आणि समाधी यांचे उद्दिष्ठ काय आहे त्याविषयीचे घेरंड मुनींचे मतही आपण जाणून घेतले. आता पुढे जाऊन घेरंड मुनींची ध्यान पद्धती जाणून घेऊया. ती अभ्यासत असतांना अजपा योगाच्या अनुषंगाने काही सूक्ष्म गोष्टींचा उहापोह करण्याचा यत्नही करूयात. |
Posted On : 28 Nov 2022 |
|
घेरंड मुनींचा ध्यानयोग - पार्श्वभूमी आणि परिचय |
प्राचीन काळच्या हठयोगावरील जे आधारभूत आणि प्रामाणिक ग्रंथ आहेत त्यांतील एक म्हणजे घेरंड संहिता. हा ग्रंथ म्हणजे घेरंड मुनी आणि चंडकापाली यांमधील संवाद. हठयोग प्रदिपिकेतील ध्यानमार्ग हा प्रामुख्याने नादश्रवणाच्या माध्यमातून फुलत जातो. हठयोगाचे प्रयोजन म्हणजे राजयोगाची प्राप्ती असे जरी स्वात्माराम योग्याने सांगितले असले तरी हठयोग प्रदिपिकेतील ध्यानयोग हा विस्तृत आणि सर्वंकष वाटत नाही. तो लययोगाला आणि नादयोगाला केंद्रस्थानी मानून विषयाचे दिग्दर्शन करतो. या उलट घेरंड मुनींचा ध्यानयोग हा त्यांनी विस्तृत आणि सुसूत्र पद्धतीने मांडलेला आहे. त्यांत त्यांना ज्ञात असलेल्या सर्व ध्यानशैलींचा समावेश केलेला आहे. त्यामुळेच ध्यानमार्गाची कास धरलेल्या योगसाधकांसाठी घेरंड मुनींचा ध्यानयोग महत्वाचा ठरतो. |
Posted On : 14 Nov 2022 |
|