|
सोहं सरितेतील आत्मबोध |
|
खळाळून वाहणारी नदी तुम्ही सर्वानीच पाहिली असेल. त्या नदीचे पात्रात असंख्य जलधारा असतात. त्या जालाधारांत असंख्य जलकण असतात. आपल्याला असं वाटतं की कालची ती नदी आणि आजची ती नदी एकच आहेत. परंतु विचार केला असता ध्यानी येईल की कालची गोष्ट तर खुप जुनी झाली, आत्ता काही मिनिटांपूर्वी असलेली ती नदी आणि आत्ता या क्षणी अस्तित्वात असलेली ती नदी या दोन खरंतर पूर्णतः भिन्न आहेत. त्या नदीतील पाणी प्रतिक्षण वाहात आहे. |
|
Posted On : 23 Nov 2020 |
|
|
दिवाळीतील कुल-कुंडलिनी उपासना |
|
तुम्ही सर्व वाचक मंडळी मोठ्या उत्साहाने दिवाळी साजरी करण्यात व्यग्र असणार. तुम्हा सर्वांची दिवाळीच्या शुभमुहूर्तावरील योगोपासना सुद्धा श्रद्धेने सुरु असणार याची मला खात्री आहे. तुमची "दिवाळी स्पेशल" योगसाधना सफळ संपूर्ण होवो ही शुभेच्छा. |
|
Posted On : 16 Nov 2020 |
|
|
"दुसऱ्या" कुंडलिनीची गोष्ट |
|
कुंडलिनी योगमार्गावर जेंव्हा एखादा नवीन साधक येतो तेंव्हा त्याच्या मनावर कळत नकळत काही ठराविक साचेबद्ध गोष्टींचा भडीमार होत असतो. कोण एक कुंडलिनी नामक शक्ती मेरुदंडाच्या खालील भागात असणाऱ्या मुलाधार नामक चाज्रात निवास करत असते. त्या निद्रिस्त शक्तीला योगसाधनेने जागृत करून मुलाधार, स्वाधिष्ठान, मणिपूर वगैरे चक्रांतून भेदून सहस्रारात घेऊन जाणे म्हणजे कुंडलिनी योग अशी त्याची ढोबळमानाने समजूत होत असते. आता या सगळ्या गोष्टींत काही चुकीचे आहे असं अजिबात नाही. जे सर्व बरोबरच आहे. परंतु ही नाण्याची केवळ एक बाजू आहे. |
|
Posted On : 09 Nov 2020 |
|
|
योगसाधनेतील त्रिविध पीडा - कारण आणि निराकरण |
|
मानवी आयुष्य प्रतिक्षण सुख-दुःखाच्या जात्याखाली भरडले जात असते. माणूस योगमार्गी असो अथवा नसो त्याच्या वाट्याला सुख आणि दुःख ही येतंच असतात. गंमत अशी की सुख आणि दुःख हे दोन्ही जरी मानवी आयुष्याचा अविभाज्य घटक असले तरी माणसाची आंतरिक ओढ मात्र फक्त सुखाकडेच असते. सुखांकडे तो आवड म्हणून पहात असतो तर दुःखांकडे तो अपरिहार्यता म्हणून पहात असतो. असं का बर होत? याचं कारण आत्म्याचा मूळ स्वभाव हा दुःख रहित अर्थात सत-चित-आनंद स्वरूप आहे. माणूस आपल्या अंतरात्म्याच्या मूळ गुणधर्मानुसार सुखांकडे आकर्षित होत असतो तर दुःखांपासून दूर रहाण्याचा त्याचा प्रयत्न असतो. |
|
Posted On : 02 Nov 2020 |
|
|
श्री कुल, काली कुल आणि कुलेश्वरी |
|
आगामी नवरात्रीचे औचित्य साधून आपण गेले काही आठवडे शक्ती उपासने विषयी जाणून घेत आहोत. शक्ती उपासनेचे एक लोकप्रिय स्वरूप म्हणजे दशमहाविद्या. देवीची दहा स्वरूपे अर्थात काली, तारा, त्रिपुर सुंदरी, भुवनेश्वरी, छिन्नमस्ता, त्रिपुर भैरवी, धूमावती, बगलामुखी, मातंगी, आणि कमला म्हणजेच दशमहाविद्या. यांची उपासना ही सामान्य विद्या नाही तर "महा" विद्या आहे. ही दहा देवी स्वरूपे भोग आणि मोक्ष देण्यास सक्षम आहेत. |
|
Posted On : 12 Oct 2020 |
|
|
अगस्ती आणि लोपामुद्रा |
|
वैदिक ऋषींपैकी एक महत्वाचे नाव म्हणजे अगस्ती. परम तपस्वी आणि योगी. नेहमी तपस्येत आणि योगसाधनेत मग्न असणाऱ्या अगस्ती ऋषींना संसारात रस नव्हता. एकदा त्यांना स्वप्नात त्यांच्या पितरांचे दर्शन झाले. त्यांच्या पितराना एका खोल खड्ड्यात उलटे टांगले होते आणि ते यातना भोगत होते. अगस्ती ऋषींनी त्यांना त्यामागचे कारण विचारले. त्यांचे पितर म्हणाले - "तू विवाह न केल्याने आपल्या कुळाचा विस्तार थांबला आहे आणि त्यामुळे आमची अशी दुर्दशा झाली आहे. तू जर विवाह करून संतान उत्पन्न करशील तरच आमची सुटका होईल." |
|
Posted On : 05 Oct 2020 |
|
|
षटचक्रांच्या योगगम्य मातृका शक्ती |
|
कुंडलिनी योग ही जरी शिव-शक्ती अशा दोघांची उपासना असली तरी त्यात शक्ती प्रधानता स्पष्ट दिसून येते. मुळात कुंडलिनी ही शक्ती स्वरूपा असल्याने ते साहजिकच आहे. मेरूदंडातून जाणाऱ्या सुषुम्ना मार्गावर मुलाधार ते सहस्रार अशी सात चक्रे आहेत हे सर्वाना ठावून आहे. या चक्रांमध्ये गणपती, ब्रह्मदेव, विष्णू, रुद्र, जीवात्मा, आत्मा इत्यादी देवतांचा वास मानला गेला आहे. त्याविषयी आपण आगोदरच जाणून घेतले आहे. मुलाधार ते आज्ञा या सहा चक्रांमध्ये काही विशिष्ठ मातृका शक्तींचे अधिष्ठान सुद्धा मानले गेले आहे. आज त्या मातृका शक्तींविषयी काही सांगणार आहे. |
|
Posted On : 28 Sep 2020 |
|
|
कुंडलिनी योगाचे "डेटा सायन्स" |
|
पिंडी ते ब्रह्मांडी आणि ब्रह्मांडी ते पिंडी हा कुंडलिनी योगाचा मुलभूत सिद्धांत आहे. मर्यादित अशा पिंडाद्वारे अमर्यादित अशा ब्रह्मांडाचे रहस्य जाणून घेण्यासाठी कुंडलिनी योग एक शास्त्रशुद्ध प्रणाली प्रस्तुत करते. या प्रणालीत शुद्धीक्रिया, आसने, प्राणायाम, बंध, मुद्रा, नादश्रवण, मंत्र, ध्यान अशा अनेकानेक साधना पद्धतींचा समावेश होतो. जर तुम्ही प्राचीन योगग्रंथांचा अभ्यास केलात तर तुम्हाला आढळेल की साधनाक्रियांचा हा पसारा खुप मोठा आहे. |
|
Posted On : 21 Sep 2020 |
|
|
ज्ञानेश्वरीतील कुंडलिनी योगाचा आस्वाद |
|
उद्या म्हणजे दिनांक ८ सप्टेंबर २०२० रोजी श्रीज्ञानेश्वरी जयंती आहे. मराठी भाषिक माणसांना ज्ञानेश्वरीची वेगळी ओळख करून द्यायला नको. तुमच्यापैकी अनेकांनी ज्ञानेश्वरी वाचली असेल, तिचा अभ्यास केला असेल. कदाचित ज्ञानेश्वरीची विधिवत पारायणे सुद्धा तुम्ही केली असतील. त्यामुळे ज्ञानेश्वरीच्या रूढ वाचन-पठण-पारायण यांच्याविषयी मी काही सांगणार नाही. आपापल्या श्रद्धेनुसार तुम्ही ते करू शकता. वाचकांपैकी अनेक वाचक असे असतील की ज्यांनी अजूनपर्यंत ज्ञानेश्वरी कधीही पूर्णपणे वाचलेली नाही परंतु त्यांच्या मनात ज्ञानेश्वरी बद्दल कुतूहल आणि अधिक जाणून घेण्याची जिज्ञासा आहे. अशा जिज्ञासू लोकांसाठी आज काही गोष्टी सांगत आहे. आशा आहे की त्यांचा उपयोग करून तुम्ही ज्ञानेश्वरीतील मार्गदर्शन अधिक चांगल्या प्रकाराने अंगिकारू शकाल. |
|
Posted On : 07 Sep 2020 |
|
|
मुक्तिका उपनिषद आणि अजपा ध्यान - भाग ३ |
|
मागील दोन भागांत आपण प्रामुख्याने मुक्ती विवरण आणि साधन चतुष्टय या विषयी जाणून घेतले. आता कैवल्य मुक्तीच्या अभिलाषी मुमुक्षुने साधनेची कास कशा प्रकारे करावी त्याचे मार्गदर्शन "मुक्तिका" करत आहे. त्याच अनुषंगाने प्राण, अपान, मन, अमनस्क योग, अजपा, केवल कुंभक वगैरे गोष्टींचा एकमेकाशी कसा अद्भुत मेळ बसतो ते ही आपण जाणून घेणार आहोत. |
|
Posted On : 24 Aug 2020 |
|
