|
नवीन वर्षी अजपा ध्यानाला पोषक "या" दहा गोष्टी अवश्य करा |
|
नवीन वर्ष सुरु झाले आहे. मागील वर्षाने शिकवलेले धडे घेऊन काहीशा साशंकतेने आणि काहीशा उत्साहाने सर्वांनी नवीन वर्षात पाऊल टाकले आहे. या वर्षी अजपा ध्यानाभ्यास जास्तीत जास्त चांगला व्हावा यासाठी खालील दहा गोष्टीं आवर्जून पाळाव्यात असं मी सांगीन. यांतील अनेक गोष्टी मी मागच्या लेखांतून अनेकवेळा सांगितल्या आहेत परंतु वर्षारंभी त्यांची झटकन उजळणी करण्यास हरकत नसावी. |
|
Posted On : 04 Jan 2021 |
|
|
ताणतणावांपासून मुक्तीसाठी व्हेगस तंत्रिका (Vagus Nerve) |
|
मागील लेखात आपण आनंदाचा D.O.S.E. म्हणजे काय ते जाणून घेतले. आनंदाची प्राप्ती ही जर नाण्याची एक बाजू असेल तर त्या नाण्याची दुसरी बाजू म्हणजे दु:खांपासून निवृत्ती. सुखं आणि दु:खं ही मानवी आयुष्याचा अविभाज्य घटक आहेत. आजकालच्या धावपळीच्या दैनंदिन जीवनशैलीमुळे मानसिक ताणताणाव, चिंता, काळज्या इत्यादी गोष्टींनी माणूस ग्रासून गेला आहे. त्याच्या सुखाचे पारडे हलके होऊन दु:खाचे पारडे जड होऊ लागले आहे. त्यामुळे दु:खांच्या निवृत्तीसाठी प्रथम ताणतणावांपासून मुक्ती आवश्यक आहे हे उघड आहे. पुढे जाण्याआधी प्रथम मानसिक ताणतणाव किंवा स्ट्रेस निर्माण कसा होतो ते थोडक्यात जाणून घेऊया. |
|
Posted On : 29 Dec 2020 |
|
|
योगसाधनेतून आनंदाचा D.O.S.E. |
|
अनादी कालापासून मानवी जीवनात आनंदाची प्राप्ती हे प्रमुख उद्दिष्ठ राहिले आहे. भौतिक सुखांपासून प्राप्त होणारा आनंद अशाश्वत असतो हे ओळखून प्राचीन काळच्या योग्यांनी शाश्वत आनंद किंवा सत-चित-आनंद हे अंतिम ध्येय निश्चित केले आहे. सामान्य योगसाधकाला शाश्वत आनंदाची संकल्पना बुद्धीच्या स्तरावर जरी समजली तरी ती प्रत्यक्षात अनुभवायला त्याला अनेक वर्षांचा कालावधी लागू शकतो. मुख्य म्हणजे शाश्वत आनंदाचा उपभोग घेण्यासाठी स्वतःला तयार करावे लागते. या तयारीचा एक टप्पा म्हणून त्याला मानवी पिंडाच्या आनंदाची पाळेमुळे कशात आहेत त्याचे ज्ञान असणे आवश्यक आहे. योगशास्त्रात त्या संदर्भात विस्ताराने मार्गदर्शन आहेच परंतु आजच्या आधुनिक विज्ञानाच्या परिभाषेत त्याकडे कशाप्रकारे पाहिले जाते ते थोडक्यात समजावून घेणे उद्बोधक ठरावे. |
|
Posted On : 30 Nov 2020 |
|
|
सोहं सरितेतील आत्मबोध |
|
खळाळून वाहणारी नदी तुम्ही सर्वानीच पाहिली असेल. त्या नदीचे पात्रात असंख्य जलधारा असतात. त्या जालाधारांत असंख्य जलकण असतात. आपल्याला असं वाटतं की कालची ती नदी आणि आजची ती नदी एकच आहेत. परंतु विचार केला असता ध्यानी येईल की कालची गोष्ट तर खुप जुनी झाली, आत्ता काही मिनिटांपूर्वी असलेली ती नदी आणि आत्ता या क्षणी अस्तित्वात असलेली ती नदी या दोन खरंतर पूर्णतः भिन्न आहेत. त्या नदीतील पाणी प्रतिक्षण वाहात आहे. |
|
Posted On : 23 Nov 2020 |
|
|
दिवाळीतील कुल-कुंडलिनी उपासना |
|
तुम्ही सर्व वाचक मंडळी मोठ्या उत्साहाने दिवाळी साजरी करण्यात व्यग्र असणार. तुम्हा सर्वांची दिवाळीच्या शुभमुहूर्तावरील योगोपासना सुद्धा श्रद्धेने सुरु असणार याची मला खात्री आहे. तुमची "दिवाळी स्पेशल" योगसाधना सफळ संपूर्ण होवो ही शुभेच्छा. |
|
Posted On : 16 Nov 2020 |
|
|
"दुसऱ्या" कुंडलिनीची गोष्ट |
|
कुंडलिनी योगमार्गावर जेंव्हा एखादा नवीन साधक येतो तेंव्हा त्याच्या मनावर कळत नकळत काही ठराविक साचेबद्ध गोष्टींचा भडीमार होत असतो. कोण एक कुंडलिनी नामक शक्ती मेरुदंडाच्या खालील भागात असणाऱ्या मुलाधार नामक चाज्रात निवास करत असते. त्या निद्रिस्त शक्तीला योगसाधनेने जागृत करून मुलाधार, स्वाधिष्ठान, मणिपूर वगैरे चक्रांतून भेदून सहस्रारात घेऊन जाणे म्हणजे कुंडलिनी योग अशी त्याची ढोबळमानाने समजूत होत असते. आता या सगळ्या गोष्टींत काही चुकीचे आहे असं अजिबात नाही. जे सर्व बरोबरच आहे. परंतु ही नाण्याची केवळ एक बाजू आहे. |
|
Posted On : 09 Nov 2020 |
|
|
योगसाधनेतील त्रिविध पीडा - कारण आणि निराकरण |
|
मानवी आयुष्य प्रतिक्षण सुख-दुःखाच्या जात्याखाली भरडले जात असते. माणूस योगमार्गी असो अथवा नसो त्याच्या वाट्याला सुख आणि दुःख ही येतंच असतात. गंमत अशी की सुख आणि दुःख हे दोन्ही जरी मानवी आयुष्याचा अविभाज्य घटक असले तरी माणसाची आंतरिक ओढ मात्र फक्त सुखाकडेच असते. सुखांकडे तो आवड म्हणून पहात असतो तर दुःखांकडे तो अपरिहार्यता म्हणून पहात असतो. असं का बर होत? याचं कारण आत्म्याचा मूळ स्वभाव हा दुःख रहित अर्थात सत-चित-आनंद स्वरूप आहे. माणूस आपल्या अंतरात्म्याच्या मूळ गुणधर्मानुसार सुखांकडे आकर्षित होत असतो तर दुःखांपासून दूर रहाण्याचा त्याचा प्रयत्न असतो. |
|
Posted On : 02 Nov 2020 |
|
|
श्री कुल, काली कुल आणि कुलेश्वरी |
|
आगामी नवरात्रीचे औचित्य साधून आपण गेले काही आठवडे शक्ती उपासने विषयी जाणून घेत आहोत. शक्ती उपासनेचे एक लोकप्रिय स्वरूप म्हणजे दशमहाविद्या. देवीची दहा स्वरूपे अर्थात काली, तारा, त्रिपुर सुंदरी, भुवनेश्वरी, छिन्नमस्ता, त्रिपुर भैरवी, धूमावती, बगलामुखी, मातंगी, आणि कमला म्हणजेच दशमहाविद्या. यांची उपासना ही सामान्य विद्या नाही तर "महा" विद्या आहे. ही दहा देवी स्वरूपे भोग आणि मोक्ष देण्यास सक्षम आहेत. |
|
Posted On : 12 Oct 2020 |
|
|
अगस्ती आणि लोपामुद्रा |
|
वैदिक ऋषींपैकी एक महत्वाचे नाव म्हणजे अगस्ती. परम तपस्वी आणि योगी. नेहमी तपस्येत आणि योगसाधनेत मग्न असणाऱ्या अगस्ती ऋषींना संसारात रस नव्हता. एकदा त्यांना स्वप्नात त्यांच्या पितरांचे दर्शन झाले. त्यांच्या पितराना एका खोल खड्ड्यात उलटे टांगले होते आणि ते यातना भोगत होते. अगस्ती ऋषींनी त्यांना त्यामागचे कारण विचारले. त्यांचे पितर म्हणाले - "तू विवाह न केल्याने आपल्या कुळाचा विस्तार थांबला आहे आणि त्यामुळे आमची अशी दुर्दशा झाली आहे. तू जर विवाह करून संतान उत्पन्न करशील तरच आमची सुटका होईल." |
|
Posted On : 05 Oct 2020 |
|
|
षटचक्रांच्या योगगम्य मातृका शक्ती |
|
कुंडलिनी योग ही जरी शिव-शक्ती अशा दोघांची उपासना असली तरी त्यात शक्ती प्रधानता स्पष्ट दिसून येते. मुळात कुंडलिनी ही शक्ती स्वरूपा असल्याने ते साहजिकच आहे. मेरूदंडातून जाणाऱ्या सुषुम्ना मार्गावर मुलाधार ते सहस्रार अशी सात चक्रे आहेत हे सर्वाना ठावून आहे. या चक्रांमध्ये गणपती, ब्रह्मदेव, विष्णू, रुद्र, जीवात्मा, आत्मा इत्यादी देवतांचा वास मानला गेला आहे. त्याविषयी आपण आगोदरच जाणून घेतले आहे. मुलाधार ते आज्ञा या सहा चक्रांमध्ये काही विशिष्ठ मातृका शक्तींचे अधिष्ठान सुद्धा मानले गेले आहे. आज त्या मातृका शक्तींविषयी काही सांगणार आहे. |
|
Posted On : 28 Sep 2020 |
|
